ယေန႔ေခတ္မွာ အရမ္းကို ကူးစက္မွဳ မ်ားလာတဲ့ အသည္းေရာင္ အသား၀ါ B ေရာဂါအေၾကာင္း

အသည္းေရာင္အသား၀ါ B ဆိုတာ အသည္းေရာင္အသား၀ါ B ဗိုင္းရပ္စ္ (Hepatitis B Virus, HBV) ေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားရတဲ့ ကူးစက္ေရာဂါ တစ္မ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီဗိုင္းရပ္စ္ဟာ လူအပါအ၀င္ အဆင့္ျမင့္သတၱ၀ါမ်ားရဲ့ အသည္းကို ကူးစက္ႏိုင္ျပီး အသည္းေရာင္ယမ္းျခင္းကို ျဖစ္ေစပါတယ္။

ယေန႔ကမၻာေပၚမွာ ရွိရွိသမွ်ေသာ လူဦးေရေတြ အားလံုးရဲ့ သံုးပံုတစ္ပံုခန္႔ ျဖစ္တဲ့ လူေပါင္း သန္းႏွစ္ေထာင္ေက်ာ္မွာ အသည္းေရာင္အသား၀ါ B ဗိုင္းရပ္စ္ ရွိေနတယ္လို႔ ကမၻာ့က်န္းမာေရး ပညာရွင္မ်ားက ခန္႔မွန္းေျပာဆိုပါတယ္။ အဲဒီအထဲမွာမွ ၆ပံု ၁ပံု ျဖစ္တဲ့ သန္း ၃၅၀ ေသာ လူသားမ်ားဟာ နာတာရွည္ပိုးသယ္ေဆာင္သူမ်ား (chronic carriers) မ်ား အျဖစ္ တည္ရွိေနၾကတယ္လို႔ သိရပါတယ္။


no data ≤ 10 10–20 20–30 30–40 40–50 50–80


80–100 100–120 120–150 150–200 200–500 ≥ 500



အခုဆိုရင္ ဒီ အသည္းေရာင္အသား၀ါ B ေရာဂါဟာ အာရွတိုက္နဲ႔ အာဖရိကတိုက္ရဲ့ ေနရာ အေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ကူးစက္မွဳျမန္ေသာ ကပ္ေရာဂါ အသြင္ေဆာင္ေနတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ လူဦးေရ မ်ားလြန္းလွတဲ့ တရုတ္ႏိုင္ငံမွာေတာ့ ျပည္နယ္ေဒသတစ္ခုရွိ အတူေနလူမ်ားမွာ အစုလိုက္အျပံဳလိုက္ ေတြ႔ရွိရတဲ့ ေရာဂါတစ္ခုေတာင္ ျဖစ္ေနတယ္လို႔ တရုတ္အစိုးရရဲ့ တရား၀င္ထုတ္ျပန္တဲ့ က်န္းမာေရး အခ်က္အလက္ေတြအရ သိရပါတယ္။

ပိုးဟာ ကိုယ္ထဲမွာ ရွိေနရာကေန အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ကိုယ္ခံအားက်သြားရင္ ရုတ္တရက္ ေရာဂါ စျဖစ္လာတတ္ပါတယ္။ ဒီလို အသည္းအသန္ကာလတို ကာလ (Acute Stage) မွာ အသည္းေရာင္ယမ္းျခင္း၊ ေအာ့အန္ျခင္း၊ အသား၀ါလာျခင္းေတြ ျဖစ္လာျပီး တခ်ိဳ႕ဆို အသက္အႏၱရာယ္ေတာင္ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ ဘာလို႔လဲ ဆိုေတာ့ ဒီပိုးဟာ အသည္းေျခာက္ျခင္းနဲ႔ အသည္းကင္ဆာ တို႔ကို ျဖစ္ေစႏိုင္လို႔ပါ။

အသည္းကင္ဆာဟာ တကယ္ကို ေၾကာက္စရာေကာင္းတဲ့ ေသႏိုင္ေလာက္တဲ့ ေရာဂါမ်ိဳးပါ။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ လက္ရွိ အေကာင္းဆံုး အထိေရာက္ဆံုး ကင္ဆာေဆးသြင္းကုထံုး (Chemotherapy) ေတြ (ခီမိုသြင္းသည္ဟု လူသိမ်ားသည္) ကိုေတာင္မွပဲ တံု႔ျပန္မွဳပမာဏ အရမ္းနည္းလြန္းလို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မေၾကာက္ပါနဲ႔။ ဒီေရာဂါဟာ ကာကြယ္ေဆးနဲ႔ စိတ္ခ်စြာ ကာကြယ္ႏိုင္ပါတယ္။


အသည္းေရာင္အသား၀ါ B ပိုးရဲ့ တည္ေဆာက္ပံုကို ရိုးရွင္းစြာ ရွင္းျပထားတဲ့ ပံုေလးပါ
ဒီအသည္းေရာင္အသား၀ါ B ပိုးဟာ HIV ပိုးနဲ႔လည္း မ်ိဳးပြားပံုခ်င္း တူတဲ့အတြက္ အေမရိကန္အစားအေသာက္ႏွင့္ ေဆး၀ါးကြပ္ကဲေရးအဖြဲ႔ (FDA) က HIV ပိုးရဲ့ မ်ိဳးပြားျခင္းကို ေႏွာင့္ယွက္ တားဆီးႏိုင္တဲ့ ေဆးတစ္မ်ိဳးကို အသည္းေရာင္အသား၀ါ B ေရာဂါမွာလည္း ကုသႏိုင္ေၾကာင္း မၾကာေသးမီကမွ ေထာက္ခံခ်က္ ေပးခဲ့ပါတယ္။ ဒီပိုးကို ႏိုင္နင္းတဲ့ တျခားေဆးေတြလည္း ေပၚေနျပီ ျဖစ္ပါတယ္။

ေရာဂါလကၡဏာမ်ား
အသည္းေရာင္ စျပဳလာတဲ့ အခ်ိန္မွာ လူဟာ ဘာျဖစ္လို႔ ျဖစ္မွန္းမသိဘဲ တေရွာင္ေရွာင္ တပိန္ပိန္နဲ႔ လူမမာ ျဖစ္လာပါတယ္။ စားရေသာက္ရတာ အရသာမရွိဘဲ ခံတြင္းပ်က္တယ္။ ပ်ိဳ႕တတ္ ေအာ့အန္တတ္တယ္။ ကိုယ္ေတြလက္ေတြ နာျပီး အဖ်ားေငြ႔ေငြ႔ ရွိေနတတ္ပါတယ္။ ဆီးအေရာင္ရင့္လြန္းအားၾကီးျပီး တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ အသား စ ၀ါလာပါတယ္။
အသည္းေရာင္ အသား၀ါ ဆိုရင္ ဘယ္ပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္ေစ အေရျပားေတြ ယားယံတတ္ပါတယ္။ အသည္းေရာင္ျခင္းရဲ့ ထူးထူးျခားျခား ေရာဂါလကၡဏာ တစ္ခုက စီးကရက္ ေသာက္သူေတြမွာဆိုရင္ စီးကရက္ကို အရသာမေတြ႔ေတာ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ လူနာအမ်ားစုဟာ ဒါေတြ ျဖစ္ျပီးရင္ ရက္သတၱပတ္အနည္းငယ္ အတြင္းမွာ ျပန္ေကာင္း လာတတ္ပါတယ္။

ပင္ကို ကိုယ္ခံအားမေကာင္းတဲ့ အရက္အလြန္အကြ်ံေသာက္တဲ့ လူအနည္းစုဟာ အလြန္ျပင္းထန္တဲ့ ေရာဂါတစ္မ်ိဳး ျဖစ္တဲ့ အသည္း၏လုပ္ငန္းမ်ား အားလံုးရပ္ဆိုင္းသြားျခင္း (Fluminant Hepatic Failure) ျဖစ္ျပီး က်န္ခဲ့တတ္ၾကပါတယ္။ ဒါျဖစ္ရင္ေတာ့ အသက္အႏၱရာယ္က ေတာ္ေတာ္ နီးစပ္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႔လူေတြမွာလဲ ဒီဗိုင္းရပ္စ္ဟာ ကိုယ္ထဲမွာ ရွိေနေပမယ့္ လံုး၀လကၡဏာမျပဘဲ လိုအပ္မွဳ တစ္ခုခုေၾကာင့္ ေဆးစစ္ေတာ့မွ ရွိေနေၾကာင္း သိရတာမ်ိဳးလည္း ရွိပါတယ္။

ဒီလိုလူေတြမွာက်ေတာ့ ကိုယ္ထဲမွာ အသည္းက ေရာင္လိုက္ အဲလိုေရာင္တဲ့အခ်ိန္မွာ ဖ်ားလိုက္၊ ေနလို႔မေကာင္း ျဖစ္လိုက္၊ ညာဖက္နံရိုးေအာက္က ထိုးေအာင့္လိုက္၊ တင္းတင္းၾကပ္ၾကပ္ၾကီး ျဖစ္လိုက္နဲ႔ တစ္ခါတစ္ေလ သိေတာင္မသိလိုက္ဘဲ ျပန္ေကာင္းသြားလိုက္နဲ႔ ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ ဒီလိုနာတာရွည္ အသည္းေရာင္ျခင္း (Chronic Hepatitis) မ်ိဳးက်ေတာ့ တျဖည္းျဖည္း နဲ႔ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာၾကာလာရင္ အသည္းေျခာက္ေရာဂါ ျဖစ္သြားျပီး အသည္းကင္ဆာကူးဖို႔ အရမ္းနီးစပ္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ အသည္းေရာင္အသား၀ါ B ပိုး ရွိေနျပီဆိုတာ သိတာနဲ႔ အရက္ေသစာကို လံုး၀ေရွာင္ဖို႔အထိ လိုအပ္ပါတယ္။ ပိုးရွိလ်က္သားနဲ႔ မေရွာင္ရင္ေတာ့ ပံုမွန္ေသာက္တဲ့သူေတြထက္ အသည္းေျခာက္ အသည္းကင္ဆာျဖစ္ဖို႔ အဆေပါင္းမ်ားစြာကို နီးစပ္ပါတယ္။

ေနာက္တစ္ခုက အဲလို အသည္းေရာင္အသား၀ါ B ေရာဂါ ရွိတဲ့သူေတြမွာ Membranous Glomerulonephritis လို႔ေခၚတဲ့ အေျမွးပါးေက်ာက္ကပ္ေရာင္ေရာဂါလည္း ရွိေနႏိုင္ပါတယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ရဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲအေနနဲ႔ ျဖစ္ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေဆးရံုေဆးခန္းေတြမွာ ေက်ာက္ကပ္ေရာင္လို႔ ေရာက္လာတဲ့ လူနာတိုင္းကို B ပိုးရွိမရွိ စစ္ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ Polyarteritis nodosa လို႔ေခၚတဲ့ အဆစ္ေတြအမ်ားၾကီး တျပိဳင္နက္ေရာင္တဲ့ အဆစ္ေရာင္ ေရာဂါတစ္မ်ိဳးလည္း တြဲျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီလို အဆစ္ေရာင္ေရာဂါနဲ႔ လာရင္လည္း အသည္းေရာင္အသား၀ါ B ပိုး ရွိမရွိ စစ္ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။

အသည္းေရာင္အသား၀ါ B ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ အသည္းထိခိုက္ပ်က္စီးပံု
ဒီပိုးဟာ ၀င္လာတာနဲ႔ အသည္းမွာ စုစည္းျပီး အသည္းဆဲလ္ေတြ ပံုမွန္ပြားမ်ားေနတဲ့ ျဖစ္စဥ္ကို ၀င္ေရာက္ေႏွာင့္ယွက္ပါတယ္။ ဒီလို အသည္းဆဲလ္ေတြ အသစ္ပြားလာျခင္းမွာ ေႏွာင့္ေႏွးသြားေစျခင္းဟာ ဒီဗိုင္းရပ္စ္ရဲ့ အဓိက ေရာဂါပံုစံျဖစ္ပါတယ္။

ဒီအခါမွာ ကိုယ္ခံအားစနစ္က ဒီပိုးကို ျပန္တိုက္ပါတယ္။ စစ္ျဖစ္ေတာ့ ရြာပ်က္ ဆိုသလို ခုခံအားစနစ္က ထုတ္လိုက္တဲ့ လက္နက္ေတြဟာ ဗိုင္းရပ္စ္ေတြကို ရွင္းလင္းသုတ္သင္ ပစ္ရံုမက အသည္းဆဲလ္ေတြကိုပါ ထိခိုက္ပ်က္စီးေစပါတယ္။ ဒီေမြးရာပါ ကိုယ္ခံအားစနစ္ (Innate Immunity) ေၾကာင့္ ထိခိုက္မွဳက မေျပာပေလာက္တဲ့ အေနအထားပဲ ရွိပါေသးတယ္။ Adaptive Immunity လို႔ေခၚတဲ့ ဆင့္ပြားေျပာင္းလဲကိုယ္ခံအားစနစ္က ဗိုင္းရပ္စ္ကို သုတ္သင္ဖို႔ Virus-Specific Cytotoxic T Lymphocytes (CTLs) လို႔ေခၚတဲ့ ေသြးျဖဴဥဆဲလ္တစ္မ်ိဳးကို ေနာက္ဆံုးေပၚ လက္နက္ဆန္းအေနနဲ႔ ထုတ္ျပီး တိုက္ေတာ့မွပဲ အသည္းဟာ တကယ္အနာတရ ျဖစ္ေတာ့တာပါပဲ။

CTLs ေတြဟာ ေဟာ့ရမ္းျပီး အသိဥာဏ္နည္းတဲ့ စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္ေတြပါပဲ။ အသည္းေရာင္ အသား၀ါ B ဗိုင္းရပ္စ္ေတြကို ရွင္းတဲ့ေနရာမွာ ဗိုင္းရပ္စ္ကိုသာမက ဗိုင္းရပ္စ္ရွိေနတဲ့ အသည္းဆဲလ္ေတြကိုပါ antiviral cytokines ေတြ ထုတ္လႊတ္ျပီး ဖ်က္ဆီးပစ္ပါတယ္။ CTLs ေတြဟာ ဗိုင္းရပ္စ္ကိုပဲ သတ္ဖို႔ေတာ့ ရည္ရြယ္တာပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ သူ႔တို႔ေၾကာင့္ အသည္းဆဲလ္ေတြ ပ်က္စီးေစတဲ့အျပင္ သူ႔တို႔ေၾကာင့္ပဲ ဘာမွန္းညာမွန္းမသိဘဲ အကုန္ဖ်က္မယ္ဆိုတဲ့ ေတာေၾကာင္ေတြ လို႔ တင္စားရမယ့္ antigen-nonspecific inflammatory cells ေတြ ထြက္လာျခင္းဟာလည္း အဆိုးဆံုး ပ်က္စီးမွဳကို တြန္းပို႔လိုက္တာပါပဲ။ ေျမွာက္ေပးတဲ့ platelets လို႔ေခၚတဲ့ ေသြးဆဲမႊားေတြ ေၾကာင့္လည္း အသည္းရဲ့ အေျခအေနဟာ ပိုဆိုးလာေနပါတယ္။

ဒီအသည္းမ်ိဳးပိုင္ရွင္က ဒီလိုအေျခအေနမ်ိဳးမွာမွ အရက္ထပ္ေသာက္ဦးမယ္ဆိုရင္ အသည္းဆဲလ္ေတြဟာ တိုင္းျပည္ပ်က္ခ်ိန္ လာေ၀တဲ့ ရိကၡာေတြစားျပီး အစာအဆိပ္သင့္ရသလို မေႏွးအျမန္ မ်ိဳးျပဳတ္ကုန္ၾကမွာ ေသခ်ာပါတယ္..
အသည္းေရာင္အသား၀ါ B ပိုးရဲ့ တည္ေဆာက္ပံုကို ရိုးရွင္းစြာ ရွင္းျပထားတဲ့ ပံုေလးပါ
ဒီအသည္းေရာင္အသား၀ါ B ပိုးဟာ HIV ပိုးနဲ႔လည္း မ်ိဳးပြားပံုခ်င္း တူတဲ့အတြက္ အေမရိကန္အစားအေသာက္ႏွင့္ ေဆး၀ါးကြပ္ကဲေရးအဖြဲ႔ (FDA) က HIV ပိုးရဲ့ မ်ိဳးပြားျခင္းကို ေႏွာင့္ယွက္ တားဆီးႏိုင္တဲ့ ေဆးတစ္မ်ိဳးကို အသည္းေရာင္အသား၀ါ B ေရာဂါမွာလည္း ကုသႏိုင္ေၾကာင္း မၾကာေသးမီကမွ ေထာက္ခံခ်က္ ေပးခဲ့ပါတယ္။ ဒီပိုးကို ႏိုင္နင္းတဲ့ တျခားေဆးေတြလည္း ေပၚေနျပီ ျဖစ္ပါတယ္။

ေရာဂါလကၡဏာမ်ား
အသည္းေရာင္ စျပဳလာတဲ့ အခ်ိန္မွာ လူဟာ ဘာျဖစ္လို႔ ျဖစ္မွန္းမသိဘဲ တေရွာင္ေရွာင္ တပိန္ပိန္နဲ႔ လူမမာ ျဖစ္လာပါတယ္။ စားရေသာက္ရတာ အရသာမရွိဘဲ ခံတြင္းပ်က္တယ္။ ပ်ိဳ႕တတ္ ေအာ့အန္တတ္တယ္။ ကိုယ္ေတြလက္ေတြ နာျပီး အဖ်ားေငြ႔ေငြ႔ ရွိေနတတ္ပါတယ္။ ဆီးအေရာင္ရင့္လြန္းအားၾကီးျပီး တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ အသား စ ၀ါလာပါတယ္။
အသည္းေရာင္ အသား၀ါ ဆိုရင္ ဘယ္ပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္ေစ အေရျပားေတြ ယားယံတတ္ပါတယ္။ အသည္းေရာင္ျခင္းရဲ့ ထူးထူးျခားျခား ေရာဂါလကၡဏာ တစ္ခုက စီးကရက္ ေသာက္သူေတြမွာဆိုရင္ စီးကရက္ကို အရသာမေတြ႔ေတာ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ လူနာအမ်ားစုဟာ ဒါေတြ ျဖစ္ျပီးရင္ ရက္သတၱပတ္အနည္းငယ္ အတြင္းမွာ ျပန္ေကာင္း လာတတ္ပါတယ္။

ပင္ကို ကိုယ္ခံအားမေကာင္းတဲ့ အရက္အလြန္အကြ်ံေသာက္တဲ့ လူအနည္းစုဟာ အလြန္ျပင္းထန္တဲ့ ေရာဂါတစ္မ်ိဳး ျဖစ္တဲ့ အသည္း၏လုပ္ငန္းမ်ား အားလံုးရပ္ဆိုင္းသြားျခင္း (Fluminant Hepatic Failure) ျဖစ္ျပီး က်န္ခဲ့တတ္ၾကပါတယ္။ ဒါျဖစ္ရင္ေတာ့ အသက္အႏၱရာယ္က ေတာ္ေတာ္ နီးစပ္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႔လူေတြမွာလဲ ဒီဗိုင္းရပ္စ္ဟာ ကိုယ္ထဲမွာ ရွိေနေပမယ့္ လံုး၀လကၡဏာမျပဘဲ လိုအပ္မွဳ တစ္ခုခုေၾကာင့္ ေဆးစစ္ေတာ့မွ ရွိေနေၾကာင္း သိရတာမ်ိဳးလည္း ရွိပါတယ္။

ဒီလိုလူေတြမွာက်ေတာ့ ကိုယ္ထဲမွာ အသည္းက ေရာင္လိုက္ အဲလိုေရာင္တဲ့အခ်ိန္မွာ ဖ်ားလိုက္၊ ေနလို႔မေကာင္း ျဖစ္လိုက္၊ ညာဖက္နံရိုးေအာက္က ထိုးေအာင့္လိုက္၊ တင္းတင္းၾကပ္ၾကပ္ၾကီး ျဖစ္လိုက္နဲ႔ တစ္ခါတစ္ေလ သိေတာင္မသိလိုက္ဘဲ ျပန္ေကာင္းသြားလိုက္နဲ႔ ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ ဒီလိုနာတာရွည္ အသည္းေရာင္ျခင္း (Chronic Hepatitis) မ်ိဳးက်ေတာ့ တျဖည္းျဖည္း နဲ႔ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာၾကာလာရင္ အသည္းေျခာက္ေရာဂါ ျဖစ္သြားျပီး အသည္းကင္ဆာကူးဖို႔ အရမ္းနီးစပ္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ အသည္းေရာင္အသား၀ါ B ပိုး ရွိေနျပီဆိုတာ သိတာနဲ႔ အရက္ေသစာကို လံုး၀ေရွာင္ဖို႔အထိ လိုအပ္ပါတယ္။ ပိုးရွိလ်က္သားနဲ႔ မေရွာင္ရင္ေတာ့ ပံုမွန္ေသာက္တဲ့သူေတြထက္ အသည္းေျခာက္ အသည္းကင္ဆာျဖစ္ဖို႔ အဆေပါင္းမ်ားစြာကို နီးစပ္ပါတယ္။

ေနာက္တစ္ခုက အဲလို အသည္းေရာင္အသား၀ါ B ေရာဂါ ရွိတဲ့သူေတြမွာ Membranous Glomerulonephritis လို႔ေခၚတဲ့ အေျမွးပါးေက်ာက္ကပ္ေရာင္ေရာဂါလည္း ရွိေနႏိုင္ပါတယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ရဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲအေနနဲ႔ ျဖစ္ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေဆးရံုေဆးခန္းေတြမွာ ေက်ာက္ကပ္ေရာင္လို႔ ေရာက္လာတဲ့ လူနာတိုင္းကို B ပိုးရွိမရွိ စစ္ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ Polyarteritis nodosa လို႔ေခၚတဲ့ အဆစ္ေတြအမ်ားၾကီး တျပိဳင္နက္ေရာင္တဲ့ အဆစ္ေရာင္ ေရာဂါတစ္မ်ိဳးလည္း တြဲျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီလို အဆစ္ေရာင္ေရာဂါနဲ႔ လာရင္လည္း အသည္းေရာင္အသား၀ါ B ပိုး ရွိမရွိ စစ္ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။

အသည္းေရာင္အသား၀ါ B ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ အသည္းထိခိုက္ပ်က္စီးပံု
ဒီပိုးဟာ ၀င္လာတာနဲ႔ အသည္းမွာ စုစည္းျပီး အသည္းဆဲလ္ေတြ ပံုမွန္ပြားမ်ားေနတဲ့ ျဖစ္စဥ္ကို ၀င္ေရာက္ေႏွာင့္ယွက္ပါတယ္။ ဒီလို အသည္းဆဲလ္ေတြ အသစ္ပြားလာျခင္းမွာ ေႏွာင့္ေႏွးသြားေစျခင္းဟာ ဒီဗိုင္းရပ္စ္ရဲ့ အဓိက ေရာဂါပံုစံျဖစ္ပါတယ္။

ဒီအခါမွာ ကိုယ္ခံအားစနစ္က ဒီပိုးကို ျပန္တိုက္ပါတယ္။ စစ္ျဖစ္ေတာ့ ရြာပ်က္ ဆိုသလို ခုခံအားစနစ္က ထုတ္လိုက္တဲ့ လက္နက္ေတြဟာ ဗိုင္းရပ္စ္ေတြကို ရွင္းလင္းသုတ္သင္ ပစ္ရံုမက အသည္းဆဲလ္ေတြကိုပါ ထိခိုက္ပ်က္စီးေစပါတယ္။ ဒီေမြးရာပါ ကိုယ္ခံအားစနစ္ (Innate Immunity) ေၾကာင့္ ထိခိုက္မွဳက မေျပာပေလာက္တဲ့ အေနအထားပဲ ရွိပါေသးတယ္။ Adaptive Immunity လို႔ေခၚတဲ့ ဆင့္ပြားေျပာင္းလဲကိုယ္ခံအားစနစ္က ဗိုင္းရပ္စ္ကို သုတ္သင္ဖို႔ Virus-Specific Cytotoxic T Lymphocytes (CTLs) လို႔ေခၚတဲ့ ေသြးျဖဴဥဆဲလ္တစ္မ်ိဳးကို ေနာက္ဆံုးေပၚ လက္နက္ဆန္းအေနနဲ႔ ထုတ္ျပီး တိုက္ေတာ့မွပဲ အသည္းဟာ တကယ္အနာတရ ျဖစ္ေတာ့တာပါပဲ။

CTLs ေတြဟာ ေဟာ့ရမ္းျပီး အသိဥာဏ္နည္းတဲ့ စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္ေတြပါပဲ။ အသည္းေရာင္ အသား၀ါ B ဗိုင္းရပ္စ္ေတြကို ရွင္းတဲ့ေနရာမွာ ဗိုင္းရပ္စ္ကိုသာမက ဗိုင္းရပ္စ္ရွိေနတဲ့ အသည္းဆဲလ္ေတြကိုပါ antiviral cytokines ေတြ ထုတ္လႊတ္ျပီး ဖ်က္ဆီးပစ္ပါတယ္။ CTLs ေတြဟာ ဗိုင္းရပ္စ္ကိုပဲ သတ္ဖို႔ေတာ့ ရည္ရြယ္တာပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ သူ႔တို႔ေၾကာင့္ အသည္းဆဲလ္ေတြ ပ်က္စီးေစတဲ့အျပင္ သူ႔တို႔ေၾကာင့္ပဲ ဘာမွန္းညာမွန္းမသိဘဲ အကုန္ဖ်က္မယ္ဆိုတဲ့ ေတာေၾကာင္ေတြ လို႔ တင္စားရမယ့္ antigen-nonspecific inflammatory cells ေတြ ထြက္လာျခင္းဟာလည္း အဆိုးဆံုး ပ်က္စီးမွဳကို တြန္းပို႔လိုက္တာပါပဲ။ ေျမွာက္ေပးတဲ့ platelets လို႔ေခၚတဲ့ ေသြးဆဲမႊားေတြ ေၾကာင့္လည္း အသည္းရဲ့ အေျခအေနဟာ ပိုဆိုးလာေနပါတယ္။

ဒီအသည္းမ်ိဳးပိုင္ရွင္က ဒီလိုအေျခအေနမ်ိဳးမွာမွ အရက္ထပ္ေသာက္ဦးမယ္ဆိုရင္ အသည္းဆဲလ္ေတြဟာ တိုင္းျပည္ပ်က္ခ်ိန္ လာေ၀တဲ့ ရိကၡာေတြစားျပီး အစာအဆိပ္သင့္ရသလို မေႏွးအျမန္ မ်ိဳးျပဳတ္ကုန္ၾကမွာ ေသခ်ာပါတယ္။

အသည္းေရာင္အသား၀ါ B ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးရဲ့ အဓိကကူးစက္လမ္းေၾကာင္းဟာ ပိုးပါတဲ့ ေသြးသြင္းမိျခင္းနဲ႔ ေရာဂါရွိသူရဲ့ ခႏၶာကိုယ္က ထြက္တဲ့ အရည္မ်ားကို ထိေတြ႔မိျခင္း တို႔ေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္။ အကာအကြယ္မပါတဲ့ လိင္ဆက္ဆံျခင္း၊ ေရာဂါပိုးပါတဲ့ ေသြးသြင္းမိျခင္း၊ ေဆးထိုးအပ္ေတြ ေဆးထိုးျပြန္ေတြကို တစ္ခါသံုး မသံုးဘဲ ျပန္သံုးျခင္း၊ ေရာဂါပိုးရွိတဲ့ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မိခင္ကေန ကေလးဆီကို ေမြးဖြားစဥ္ ေမြးလမ္းေၾကာင္းကို ျဖတ္ခ်ိန္မွာ ကူးတတ္ျခင္း တို႔ဟာ အမ်ားဆံုး ကူးစက္ရတဲ့ အေၾကာင္းအရင္းေတြပါပဲ။ မိခင္ဟာ ေသြးေဖာက္စစ္ထားလို႔ HBsAg (+) ဆိုရင္ ကေလးဆီကို ကူးဖို႔ ၂၀% အႏၱရာယ္ ရွိျပီး HBeAg (+) ဆိုရင္ေတာ့ ၉၀%ေလာက္ အႏၱရာယ္ ရွိတယ္လို႔ ေလ့လာမွတ္သားဖူးပါတယ္။

(ၾကိဳတင္ကာကြယ္မွဳေတြ လုပ္ထားမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဒီရာခိုင္ႏွဳန္းေတြကို ေလွ်ာ့ခ်လို႔ ေသခ်ာေပါက္ရပါတယ္လို႔ အသည္းအထူးကုဆရာ၀န္ၾကီး တစ္ဦးက ကြ်န္ေတာ္တို႔ ေက်ာင္းသားဘ၀က သင္ၾကားေပးခဲ့ဖူးပါတယ္)

အသည္းေရာင္အသား၀ါ B ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးဟာ တစ္ဦးတစ္ေယာက္မွာ ရွိေနရင္ သူနဲ႔ အတူေနသူမ်ား သတိထားရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အသားခ်င္း ထိရံုနဲ႔ လံုး၀မကူးေပမယ့္ အေရျပားမွာ ေပါက္ျပဲမွဳ တစ္ခုခု ရွိေနမယ္ဆိုရင္ ကူးႏိုင္ပါတယ္။ ေနာက္ျပီး ခႏၶာကိုယ္က ထြက္တဲ့ အရည္ေတြ တံေတြး စတာေတြကို ထိေတြ႔မိရင္လည္း ကူးစက္ႏိုင္ပါတယ္။

(ကြ်န္ေတာ့္အျမင္ေျပာရရင္ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ႏိုင္ငံမွာ အသည္းေရာင္အသား၀ါ B ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး ကူးစက္မွဳ အမ်ားဆံုး လမ္းေၾကာင္းကေတာ့ လမ္းေဘး စားေသာက္ဆိုင္ေတြက ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ တစ္ေယာက္စားျပီးသြားတဲ့ ပန္းကန္နဲ႔ ဇြန္းကို ေရကေလးနဲ႔ အသာေလးက်င္းျပီး ေနာက္တစ္ေယာက္ကို ထည့္ေပးေနတဲ့ အတြက္ ေရာဂါရွိတဲ့သူ စားသြားျပီးေနာက္ အဲဒီဇြန္းမွာ ေသခ်ာေပါက္ အသည္းေရာင္အသား၀ါ B ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး ရွိေနမွာ ေသခ်ာပါတယ္။ ဒီဇြန္းနဲပ စားလိုက္ရံုနဲ႔ ကူးမွာ ေသခ်ာတယ္။ အိမ္ကိုပါဆယ္ထုပ္ျပီး စားရင္ ဒါမွမဟုတ္ ႏိုင္ငံျခားသားေတြလို ကိုယ့္ဇြန္းနဲ႔ ကိုယ္ ယူလာစားရင္ အေကာင္းဆံုးပါပဲ လို႔ အၾကံျပဳခ်င္ပါတယ္)

ဒါေပမယ့္လည္း လက္ရွိ အသည္းေရာင္အသား၀ါ B ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး ရွိေနတဲ့ လူေတြအားလံုးရဲ့ အနည္းဆံုး ၃၀%မွာ အထက္ပါ ကူးစက္ႏိုင္သည့္ နည္းလမ္းမ်ား တစ္ခုမွ ထင္ထင္ရွားရွား မရွိၾကတာ ထူးဆန္းစြာ သိရပါတယ္။

ဆိုလိုခ်င္တာက ကာကြယ္ေဆး ထိုးထားျခင္းသည္သာ စိတ္အခ်ရဆံုး ကာကြယ္နည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ကာကြယ္ေဆး ထိုးပံု အေၾကာင္းအေသးစိတ္ကို ထပ္မံျပီး ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္အေနနဲ႔ တင္ေပးပါ့မယ္)

ကုသမွဳ
ရုတ္တရက္ အသည္းေရာင္ယမ္းျခင္းအတြက္ အတိအက် ကုသမွဳ မလိုပါဘူး။ လူနာရဲ့အေျခအေနကို ၾကည့္ျပီး ေစာင့္ေရွာက္ကုသမွဳ (Supportive Treatment) မ်ိဳး ေပးရံုနဲ႔ အရြယ္ေရာက္ျပီး လူနာေတြမွာ ဆိုရင္ သူ႕အလိုလို ျပန္ေကာင္းသြားပါတယ္။ အရမ္းကို ကိုယ္ခံအားက်ေနတဲ့ အေျခအေနမ်ိဳး၊ ဒါမွမဟုတ္ အသည္းၾကီးတစ္ခုလံုး ေရာင္ယမ္းေနတဲ့ အေျခအေနမ်ိဳး ရွိသူေတြမွာပဲ ဗိုင္းရပ္စ္သတ္ေဆးႏွင့္ကုသမွဳ (antiviral treatment) ေပးစရာ လိုတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ဒီလိုမ်ိဳး လိုအပ္တဲ့ လူနာအေရအတြက္ကလည္း ၁% ေအာက္ နည္းတယ္လို႔ သိရပါတယ္။

နာတာရွည္ အသည္းေယာင္ရမ္းျခင္း မွာက်ေတာ့ အသည္းပ်က္စီးမွဳ အေျခအေနကို တိုင္းဖို႔ အသည္းအင္ဇိုင္းပမာဏေတြ စစ္ေဆးရပါတယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ရဲ့ DNA ပမာဏ အနည္းအမ်ား ပမာဏကိုပါ စစ္ေဆးျပီး ကုသမွဳေတြ ေပးပါတယ္။

ယေန႔ေပၚျပီးသမွ် ေဆးေတြမွာ ဘယ္ေဆးကမွ အသည္းေရာင္အသား၀ါ B ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး ေတြအားလံုးကို ကိုယ္ထဲကေန ရာႏွဳန္းျပည့္ ဖယ္ရွားႏိုင္စြမ္း မရွိေသးေပမယ့္ ပြားမ်ားျခင္းကို တားဆီးႏိုင္ျပီး အသည္းထိခိုက္မွဳဒဏ္ကို အနည္းဆံုးေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္တဲ့ ေဆးေကာင္းေတြ ေပၚေနျပီ ျဖစ္ပါတယ္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာ ေဘးကင္းအစြမ္းထက္ေၾကာင္း လိုင္စင္ရျပီးသား ေဆး ၇ မ်ိဳး လက္ရွိေပၚေပါက္ေနျပီ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီေဆးေတြကေတာ့
1. lamivudine (Epivir),
2. adefovir (Hepsera),
3. tenofovir (Viread),
4. telbivudine (Tyzeka)
5. entecavir (Baraclude) နဲ႔ ကိုယ္ခံအားစနစ္ကို ျမွင့္တင္ေပးမယ့္
6. interferon alpha-2a နဲ႔
7. PEGylated interferon alpha-2a (Pegasys) တို႔ ျဖစ္ေၾကာင္း သတင္းရရွိပါတယ္။

(ျမန္မာႏိုင္ငံက အထူးကုေဆးခန္းေတြမွာလည္း ဒီေဆးေတြထဲက အခ်ိဳ႕နဲ႔ ကုသမွဳေတြ ေပးႏိုင္ေနျပီ ျဖစ္ပါတယ္)

ေရာဂါရလဒ္အဆိုးအေကာင္း (Prognosis)
အသည္းေရာင္အသား၀ါ B ေရာဂါဟာ ျဖစ္တဲ့လူရဲ့ ခႏၶာကိုယ္ ခံႏိုင္အားအေပၚ မူတည္ျပီး လပိုင္းအတြင္း သူ႔ဟာသူေပ်ာက္သြားေသာ (self-limiting) ေရာဂါမ်ိဳးလည္း ကံေကာင္းရင္ ျဖစ္ႏိုင္သလို နာတာရွည္ (long-standing) ေရာဂါမ်ိဳးလည္း ျဖစ္သြားႏိုင္တဲ့ ေရာဂါျဖစ္ပါတယ္။
ကေလးေတြ ကူးစက္ခံရရင္ေတာ့ ပိုးေတြကို လူၾကီးေတြလို ကိုယ္ခံစြမ္းအားသက္သက္နဲ႔ ရွင္းပစ္ႏိုင္ဖို႔ မလြယ္လွပါဘူး။ ကေလးၾကီးေတြနဲ႔ အရြယ္ေရာက္ျပီးသူေတြမွာ ဆိုရင္ေတာ့ အသည္းေရာင္ျပီးေနာက္ ၉၅% ဟာ အျပည့္အ၀ျပန္ေကာင္းသြားျပီး ရာသက္ပန္ ဒီဗိုင္းရပ္စ္ကို ျပီးသြားတယ္ လို႔ သိရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကေလးေတြမွာ ဆိုရင္ ဒီေမွ်ာ္လင့္ခ်က္က ၃၀% ေလာက္ပဲ ရႏိုင္ျပီး အေမဆီက ကူးသြားတဲ့ ေမြးကင္းစကေလးေတြဆိုရင္ ၅% ေလာက္ပဲ ရႏိုင္ပါေတာ့တယ္။

ဒီလို အကူးစက္ခံလိုက္ရတဲ့ ေမြးကင္းစကေလးေတြဟာ ဆိုရင္ လူ႔သက္တမ္းရဲ့ ၄၀% ေလာက္ပဲ ေနရေတာ့မွာ ျဖစ္ျပီး အသည္းေျခာက္ေရာဂါ (သို႔) အသည္းကင္ဆာေရာဂါ တစ္ခုခုေၾကာင့္ ေသဆံုးရဖို႔ ေသခ်ာသေလာက္ပဲလို႔ သိရပါတယ္။ အသက္ ၁ ႏွစ္ကေန ၇ ႏွစ္အထိ ကေလးငယ္ေတြ ကူးစက္ခံရရင္ေတာ့ ၇၀%ေလာက္ေသာ အေရအတြက္ေလာက္က ပိုးေတြကို ကိုယ္ခံအား တက္လာတာနဲ႔အမွ် ရွင္းပစ္ႏိုင္တယ္လို႔ ၀မ္းေျမာက္ဖြယ္ ေတြ႔ရွိထားတဲ့ သုေတသနရလဒ္ တစ္ခုလည္း ရွိပါတယ္။

အသည္းေရာင္အသား၀ါ B ရွိတဲ့သူေတြမွာ အသည္းေရာင္အသား၀ါ D ပါ တြဲလာတတ္တာလည္း ရွိပါတယ္။ ဒီလို ပိုးႏွစ္မ်ိဳး တြဲျဖစ္ရင္ေတာ့ အသည္းေျခာက္ အသည္းကင္ဆာေတြ ျဖစ္ႏိုင္စြမ္း ပိုမ်ားလာေစ ႏိုင္ပါတယ္။